2022 жылғы телекоммуникация нарығына шолу
Шолу Статистика комитетінің деректеріне, Интернет көздеріндегі байланыс нарығы бойынша маркетингтік деректерге, сондай-ақ сараптамалық бағалауларға сәйкес берілген.
2022 жылғы телекоммуникация нарығының негізгі тенденциялары
Телекоммуникация секторы қазіргі қоғамдағы маңызды рөлін сақтап қалды, бұл халыққа әлі де қарым-қатынас жасауға және бірлесіп жұмыс істеуге мүмкіндік берді. 2022 жылдың қорытындысы бойынша байланыс қызметтері нарығының жалпы көлемі 1 106,038 млрд теңгені құрап, өткен жылдың көрсеткішінен 4%-ға асып түсті.
Қызмет түрлері бойынша ұялы байланыс басым. Ұялы байланыс қызметтерінен түскен табыс нарықтың жалпы көлемінің жартысынан көбін құрайды — 55,7%.
Тіркелген телефониядан түскен табыс 47,9 млрд теңгеге дейін төмендеді.
Соңғы жылдары тіркелген желілердегі деректерді беру және Интернет желісіне қол жеткізу қызметтері сегментінің үлесі абсолютті түрде кірістің өсуіне қарамастан төмендеу үрдісін көрсетті. 2022 жылы нарық үлесі шамамен 15,5%-ды құрады.
Ақылы теледидар қызметтерінің сегменті 2022 жылы байланыс қызметтерінен түскен жиынтық табыстың 4%-ын құрады.
Байланыс операторларына көрсетілетін қызметтерден түсетін кіріс құрылымдық өзгерістердің әсерінен өседі, бөлшек сауда нарығының өсуімен байланыс операторларының көрсетілетін қызметтерінің көлемі де ұлғаяды, бұл телекоммуникациялардан түсетін жиынтық түсім сегменті үлесінің өсуінен көрінеді.
2022 жылғы қазақстандық телекоммуникация нарығының сыйымдылығы мен құрылымын бағалау
Өткен жылдың қорытындысы бойынша байланыс қызметтері нарығының жалпы көлемі 1 106,038 млрд теңгені құрады, орташа жылдық өсу қарқыны (CAGR) 4%-ды құрады.
Кіріс құрылымында негізгі кіріс сегменттері әлі де ұялы байланыс қызметтері және деректерді беру және Интернет желісіне қол жеткізу қызметтері болып табылады. Олардың нарықтың жалпы көлеміндегі үлесі 2022 жылы тиісінше 55,7%-ды және 15,5%-ды құрады.
Ұялы байланыс нарығының өсуінің негізгі факторы мобильді деректер мен олардың базасындағы сервистердің өсуі болып табылады.
В2О қызметтерінен түсетін табыстың тұрақты үлесінің 9,5%-ы азаматтар арасындағы цифрлық алшақтықты қысқарту мақсатында шалғай аудандардағы байланыс операторларының инфрақұрылымды белсенді дамытуымен байланысты.
IT және қосымша қызметтерден түсетін кірістің өсіп келе жатқан 8,7% үлесі айрықша болып табылады, бұл операторлардың өз сервистік құзыреттерін де арттырғанын, сондай-ақ сервистік провайдерлермен әріптестікті дамытқанын көрсетеді.
Қазақстан Республикасының Байланыс саласының қызмет түрлері бойынша кірісінің құрылымы, 2018–2022,%
Дереккөз: ҚР ҰЭМ СК деректері, жұмыс тобының бағалауыТіркелген телефония
Тіркелген телефония нарығы табиғи тұралау сатысында тұр. Мобильді алмастыру және мобильді мессенджерлерді хабар алмасудың ғана емес, сонымен қатар қоңырау шалудың басым құралы ретінде жаппай пайдалану тіркелген телефония қызметтерінің табыстылық көрсеткіштерінің айтарлықтай төмендеуіне әкеледі. Осылайша, тіркелген телефония нарығының көлемі 2022 жылы 47,5 млрд теңгені құрады.
«Қазақтелеком» АҚ-ның Компаниялар тобының нарықтағы ұстанымдары
«Қазақтелеком» АҚ-ның Компаниялар тобының нарықтағы үлесі 2022 жылы 65,1%-ды құрады. 2019 жылы Топ үлесінің 28,9%-дан 63%-ға дейін өсуі және 2020 жылы 2019 жылғы фактіге қатысты 4,1 тармақшаға өсімі өткізілген сатып алулармен байланысты: 2019 жылғы маусымда мәміле аяқталды, оның нәтижесінде «Қазақтелеком» АҚ Khan Tengri Holding B. V жалғыз акционері болды.
Ұялы байланыс
Ұялы байланыс телекоммуникация нарығының кірістер бойынша басым сегменті болып қала береді және жылдан жылға сенімді өсуді жалғастыруда. 2021 жылы 592,98 млрд теңгенің шегін еңсере отырып, нарық 2022 жылы 616,063 млрд теңгенің көлемін көрсете отырып, сенімді динамикасын сақтап қалды.
Интернет желісіне жоғары жылдамдықты қол жеткізу
КЖҚ қызметтерінен түскен кіріс
Тіркелген КЖҚ нарығын дамыту «Цифрлық Қазақстан» бағдарламасын іске асыру нәтижесінде экстенсивті сипатқа ие. Абоненттік базаның өсуі кәсіпорындар мен үй шаруашылықтары санының табиғи өсуі есебінен де, ауылдық жерлерде қызметті белсенді ілгерілету есебінен де қамтамасыз етіледі. Ауылдық абоненттердің қалалық үй шаруашылықтарының табыстылығымен салыстырғанда табыстылығы төмен екенін ескеру қажет.
Бағалау бойынша 2022 жылы тіркелген КЖҚ нарығының көлемі 127 млрд теңгені құрады, бұл өткен жылмен салыстырғанда 5,2%-ға жоғары.
Деректерді беру арналарын жалға беру
Интернет желісіне кең жолақты қол жеткізу қызметтерінен түсетін табыстың өсуімен қатар, деректерді беру қызметтерінің сегменті айтарлықтай өсукенін көрсетті. 2022 жылдың қорытындысы бойынша корпоративтік VPN-желілерді ұйымдастырудан түскен кіріс 36,2 млрд теңгеге дейін өсті, бұл өткен жылмен салыстырғанда 3,5%-ға өскеніне сәйкес келеді.
Арналарды жалға беру және корпоративтік желілерді ұйымдастыру қызметтері тек заңды тұлғалардың сегментіне жатады. Осы қызметтердің белсенді тұтынушылары мемлекеттік ұйымдар болып табылады.
Ақылы теледидар
Қазіргі уақытта ақылы теледидар нарығы екі технологиялық тәсілдің симбиозын білдіреді. Біріншісі — төленген контентке бір (немесе келісімшарт талаптарына байланысты бірнеше) нүктеде қол жеткізуге мүмкіндік беретін стационарлық байланыс. Бұл коаксиалды кабель арқылы немесе спутниктік антенна арқылы жеткізілетін классикалық кабельдік теледидар, сондай-ақ IP теледидары (IPTV), ол үшін тарату ортасы Интернет арнасы болып табылады, бірақ жеткізу нүктесінің нақты географиялық мекен-жайы болады.
Екінші тәсіл — OTT-TV — аумақтық қамту тұрғысынан да, деректерді беру жылдамдығы мен тұрақтылығы жағынан да деректер желілерін дамыта отырып, пайдаланушылар арасында жылдам таралу мен танымалдылыққа ие болды. Интернет қосымшасы арқылы контентке қол жетімділіктің арқасында OTT қызметтері географиялық бейтараптылыққа, яғни оларды интернет желісіне қосылған әлемнің кез келген жерінде (егер қызмет иесінің өзі тиісті шектеулерді орнатпаса) пайдалану мүмкіндігіне ие болды.
Ақылы теледидар қызметтерінен түсетін кіріс динамикасы
Ақылы ТД қызметтері нарығының көлемі 2022 жылы 44,7 млрд теңгені құрады, бұл өткен жылмен салыстырғанда 2%-ға өскен.
Бұрынғыдай, ақылы теледидар қызметтерінен негізгі кірісті үй шаруашылықтарынан, жалпы көлемнің 93%-дан астамы немесе ақшалай түрде 41,7 млрд теңге түседі. Соңғы жылдары ақылы теледидар операторлары корпоративті сегментке көбірек көңіл бөле бастады, оны қосымша қосылулар үшін ресурс ретінде пайдалануға тырысты.
Байланыс операторлары көрсететін қызметтер
В2O сегментінде операторлар көрсеткен қызметтер көлемі 2022 жылдың қорытындысы бойынша 105,1 млрд теңгені құрады.
Негізгі табыс құраушы сервистер арналарды жалға беру және Интернет желісіне қол жеткізу қызметтері болып табылады, олар тиісінше В2О қызметтерінен түсетін барлық кірістің 42% және 18%-ын құрайды. Арнаны жалға беру қызметтерінің негізгі тұтынушылары желілік қамтуды жақсарту және қосымша базалық станцияларды орнату үшін үнемі жұмыс істейтін ұялы байланыс операторлары болып табылады. Қазіргі уақытта қамтуды кеңейту негізінен ауылдық елді мекендерде жүреді. Операторлық сегменттегі интернет желісіне қол жеткізу қызметтерінің көлемі жылдан жылға артып келеді, бұл операторлар желілеріндегі соңғы пайдаланушылардың деректерді беру қызметтерін тұтынуының өсуімен тікелей байланысты. В2О қызметтерінен түсетін кіріс құрылымындағы маңыздылығы бойынша үшінші болып қазақстандық байланыс операторларының желілері арқылы шетелдік операторлардың дата-трафигі транзитінің сегменті табылады. 2022 жылы IP транзитінен түскен кіріс магистральдық нарықтағы қызметтердің жалпы кірісінің 18%-ын құрады.
IT қызметтер
2022 жылы IT байланыс операторларының нарық көлемі 96,2 млрд теңгені құрап, 2021 жылмен салыстырғанда 11,5%-ға ұлғайды.
Операторлардың коммерциялық клиенттерге ашық нарықта көрсететін ITқызметтерінің негізгі көлемі (мемлекеттік тапсырыстан немесе бас компанияларға қызмет көрсетуден бөлек) ДӨО-ның базасында қызмет көрсетумен байланысты. Қосымша бағыттар ретінде операторлар бұлтты бейнебақылау қызметтерін дамытады, IoT базасында шешімдер енгізеді, сондай-ақ қазыналық деректер операторларының (ҚДО) функцияларын орындайды.