Ақпараттық технология­лар

29

млрд теңге ДӨО инфрақұрылымын пайдалана отырып, «Қазақтелеком» АҚ жобаларының сомасынан алынған кірістер

12,9

млрд теңге 2022 жылы АКТ бағыты бойынша түсім

Бұдан басқа, ДӨО инфрақұрылымы базасында мемлекеттік және әлеуметтік маңызы бар жобалар ұсынылады, ал «Қазақтелеком» АҚ-ның ақпарат орталықтарында Facebook, «Яндекс», Netflix, Akamai, Google кэштеу серверлерін орналастыру компанияға халықаралық трафикті айтарлықтай үнемдеуге мүмкіндік береді.

Өткен жылғы P & L есебіне сәйкес IT-бизнестің кірістілігі шамамен 50% құрады, бұл компанияның барлық қызметтері арасындағы ең жоғары көрсеткіш. Сондай-ақ, IT-бағыттың дұрыстығын активтердің айналымы, операциялық пайда және басқалар сияқты көрсеткіштер көрсетеді. Мысалы, IT-бағыттағы активтердің айналым коэффициенті Компаниялар тобы бойынша ұқсас көрсеткіштен 15%-дан асады, бұл Дивизионды жетілген және тиімді бағыт ретінде сипаттайды.

Өткен жылдың қорытындысы бойынша АКТ бағыты бойынша түсім 12,9 млрд теңгені құрады, бұл ретте «Қазақтелеком» АҚ-ның «Бұлтты бейнебақылау», IoT, Зияткерлік платформа қызметтері, «Тауарларды таңбалау және қадағалау» сияқты жобаларды қоса алғанда, ДӨО инфрақұрылымын пайдалана отырып, жобалар сомасынан тапқан табыс 29 млрд теңгені құрады.

Қызметтер бөлінісінде жыл қорытындысы бойынша негізгі кірісті ДӨО-ның базалық қызметтері әкеліп, IaaS (инфрақұрылым сервис ретінде), тіректерді жалға алу, виртуалды ақпарат орталығы, сондай-ақ серверлік жабдықты орналастыру қызметтері табыс драйверлері болды.

27

республиканың ірі қалалары мен облыс орталықтарындағы дата-орталықтар

>1 600

деректер орталықтарындағы тіректер

Өткен жыл компанияға ақпаратты сақтау нарығында жетекші ойыншы ретіндегі позициясын бекітуге мүмкіндік берді. «Қазақтелеком» АҚ-ның нарықтық үлесі 54%-ды құрайтын коммерциялық ақпарат орталықтары нарығында жетекші АКТ-провайдері болып қала береді. Бүгінгі таңда Компания республиканың ірі қалалары мен облыс орталықтарындағы 27 ақпарат орталығының желісін қолдайды. Бұл 1600-ден астам тіректі құрайды. ДӨО-ның ресурстарын жалпы жою орта есеппен 95-98%-ға жетеді, ақпарат орталықтарының қызметтері телекоммуникация операторының клиенттері арасында жоғары сұранысқа ие. Бүгінгі таңда бұл өте қауіпті пайыз, сондықтан алдағы үш жылда Ақпараттық технологиялар дивизионы компанияның ақпарат орталықтарының желісін 428 тірекке ұлғайтуға ниетті. Мәселен, 2023 жылы Алматыда 84 тірекке арналған екі ДӨО модулі енгізіледі, 2024 жылы Ақкөл қаласында ДӨО-ны 42 тірекке кеңейту жоспарлануда, ал 2025 жылы елордада сыйымдылығы 300 тірек TIER III қолжетімділік деңгейімен жаңа ДӨО салу жоспарлануда. Бұдан басқа, келесі жылы АТД жоғары тиімді «жасыл» шешімдерді қолдана отырып, ДӨО-ның ағымдағы инфрақұрылымын жаңғырту бойынша жұмыстарды бастайды. Алматыдағы модульдік ДӨО-ны ESG бағдарламасы шеңберінде жаңартылатын энергия көздеріне қосу және «жасыл» паспорт алу басым орында.

30% соңғы бес жылдағы кірістің орташа өсу қарқыны, бұл Қазақстан шегінде де, жалпы әлемде де нарықтық қарқынға сәйкес келеді

Бүгінгі таңда компанияның ақпарат орталықтары базасында іске асырылған өнімдер мен жобалардан түсетін кіріс оларды салуға және дамытуға салынған инвестицияларды үш есе дерлік өтегенін атап өткен жөн. ДӨО-ның базасындағы АКТ қызметтері мен жобалардан түсетін кірістің үлесі «Қазақтелеком» АҚ табысының 10%-дан астамды құрайды және бұл шама үнемі өсіп отырады. Соңғы 12 жылда ДӨО базасында көрсетілетін қызметтер бойынша түскен кіріс 152 млрд теңгені құрады. Оның ішінде тікелей кіріс — 120 млрд теңге және жанама кіріс — 32 млрд теңге.

Дәстүрлі түрде ДӨО-ның негізгі қызметтері Co-location, Dedicated, Rent a Rack, инфрақұрылымды жалдау және қосымша қызметтер сияқты физикалық хостинг қызметтері болып табылады. Дегенмен, Компанияның виртуалды ресурстарына сұраныс үш жылда бір рет орта есеппен төрт есе артып, соңғы бес жылда есептеу өнімділігі 10 есе өскенін атап өткен жөн. Мысалы, өткен жылы IaaS «Виртуалды ақпарат орталығы» қызметі бойынша кірістің өсімі 23%-ды құрады.

Қазақстан нарығында виртуалды есептеу ресурстарына сұраныстың артуына байланысты жақын арада компанияның IT-бағыты цифрлық сервистер желісін кеңейтуді және бұлтты қызметтер көрсету үшін ақпарат орталықтарының қуатын арттыруды жоспарлап отыр. Айтпақшы, болашақ ДӨО-ның ресурстарының 50%-ы бұлттарды дамытуға қатысады.

Қазір Компания нарықтың барлық сегменттері үшін шағын және орта бизнеске, сондай-ақ ірі корпоративтік клиенттерге бұлтты шешімдер ұсынады және өзін сапа мен қауіпсіздіктің барлық стандарттарына жауап беретін сенімді жеткізуші ретінде көрсетеді.

Серіктестік сервистерді дамыту шеңберінде қазақстандық және халықаралық IT-компаниялармен және бұлтты провайдерлермен бірлесіп, өткен жылдың шілде айында Ақпараттық технологиялар дивизионы Ресейдегі цифрлық, медиа және телекоммуникациялық сервистердің жетекші жеткізушілерінің бірі «ИТ Град 1 Клауд» ЖШҚ-мен ынтымақтастық туралы Меморандумға қол қойды. Нарыққа жаңа өнімдерді енгізу және шығару үшін дивизион «Қазақтелеком» АҚ-ның техникалық ресурстарын ресейлік сервис-провайдердің инновациялық технологияларымен біріктіруді, сондай-ақ өзінің байланыс арналарын, деректерді өңдеу орталықтарының қуаттарын, IT-инфрақұрылымды, бұлтты өнімдер мен қызметтерді әзірлеу мен іске қосудағы сараптаманы, cloud-шешімдерді сату арналарын және ұлттық IT-маркетплейстер бойынша құзыреттерді пайдалануды жоспарлап отыр.

Сонымен, өткен жылы екі оператордың үлкен өзара іс-қимылының бірінші кезеңі аясында ISMET.KZ жаңа «бұлтты шешімдер» парағы іске қосылды. Қазіргі уақытта ынтымақтастықтың басқа да тереңірек кезеңдері пысықталуда.

Сондай-ақ, 2022 жылы компанияның IT-бағыты АКТ өнімдерін өзіне-өзі қызмет көрсетудің full digital форматына көшіру бойынша белсенді жұмысты бастады. Енді АТ дивизионының қызметтерінің негізгі бөлігін өтінім қалдырып, ISMET.KZ-тен сатып алуға болады, жеке өнімдерді менеджерге қоңырау шалмай және қандай да бір құжаттарды жібермей-ақ өз бетінше қосуға болады. 2023 жылы цифрлық өнімдерді дамыту бағдарламасы бойынша жұмыс жалғасады, а лкелесі жылы АТД өз клиенттеріне сапалы қызмет көрсетудің келесі кезеңіне өтуді жоспарлап отыр.

Пандемия цифрлық трендтердің дамуына, олардың өсуі мен бизнестің қалыптасуына айтарлықтай әсер етті. Соңғы екі жылда компанияда клиенттермен өзара іс-қимыл форматтары түбегейлі өзгерді, «Қазақтелеком» АҚ-ның IT-бөлімшесінен кез келген цифрлық қайта құру үшін іргетас болып табылатын икемді және масштабталатын IT-инфрақұрылымды көбірек талап ететін жаңа цифрлық шешімдер енгізілді.

Осыған байланысты компанияның IT-бағыты корпоративтік инфрақұрылымды сапалы жаһандық жаңғырту бойынша үш жылдық жобаға бастамашылық етіп, оны іске асырудың бірінші кезеңі өткен жылы сәтті аяқталды.

Жаңғырту жобасы үш негізгі бағытты қозғады: Компанияның корпоративтік ақпараттық жүйелері, республикалық корпоративтік деректерді беру желісі және есептеу виртуалды платформалары орналасқан деректерді өңдеу орталықтарының инженерлік инфрақұрылымы.

Жобаның бірінші кезеңін іске асыру шеңберінде Астана қаласының ақпарат орталығында кондиционерлеу және үздіксіз қуат беру жүйелері толығымен жаңартылды. Еліміздің барлық өңірлерінде корпоративтік желінің негізгі тораптары ауыстырылды, Алматы мен Павлодардағы виртуалды есептеу алаңдарында ескірген серверлік жабдық толығымен жаңғыртылды. 2023 жылдың бірінші жартыжылдығында компанияның IT-бағыты ең маңызды IT-жүйелерді жаңа алаңдарға көшіруді жоспарлап отыр.

Сонымен қатар, клиентпен өзара әрекеттесу процестеріне қатысатын жоғары сыни ақпараттық жүйелерді георезервациялау бойынша компания үшін алғашқы жоба іске асырылды. Георезерв Metrocluster технологиясын қолдана отырып Астана мен Ақкөл қалаларындағы екі деректерді өңдеу орталығының базасында салынған.

2024 жылға қарай компанияның IT бағыты жаһандық модернизацияны толығымен аяқтауды жоспарлап отыр және IT инфрақұрылымы бизнес талаптарының өзгеруіне төзімділік, сенімділік, өнімділік және жауап беру жылдамдығы тұрғысынан бизнес болжамдарына толық сәйкес келеді.

Сонымен қатар, келесі жылы ақпараттық технологиялар дивизионы ISO/IEC 20000 стандартының талаптарына сәйкестігі бойынша халықаралық сертификаттаудан өтуді жоспарлап отыр. Бұл IT қызметтерінің сапасын басқарудың алғашқы халықаралық стандарты. Бүгінгі таңда компанияда нормативтік құжаттама әзірленіп, бекітілді, стандартпен белгіленген барлық процестер енгізілді, АТД қызметкерлері қажетті оқытудан өтіп, аудиторлық топ дайындалды.

Өткен жылдың маңызды нәтижелерінің бірі микросервистік it-архитектураға көшу және әзірлеу процестеріне Development және Operation (DevOps) тәжірибесін енгізу болды. Микросервистік архитектураға көшудің басты артықшылығы IT компоненттерін бизнес ережелерінің өзгеруіне бейімдеу мүмкіндігі болып табылады. Микросервистік архитектураның арқасында Компания оңай масштабталатын, икемді және кросс-платформалық қосымшаларды алады, оларды кез-келген пайдаланушы тапсырмаларына сай тез өзгертуге болады, ал басқа микросервистермен байланыс ашық API арқылы жүзеге асырылады. Бір сөзбен айтқанда, компанияның IT-бағыты телеком-операторға жаңа сервистер мен қызметтерді жылдам іске қосуға ғана емес, сонымен қатар «Қазақтелеком» АҚ-мен бірлесіп қызметтер көрсету үшін компания серіктестеріне оған қосылуға мүмкіндік беретін сыртқы орта үшін барынша ашықтыққа бағдарланған жаңа архитектураны жасауда. Компанияға жүргізіліп жатқан жұмыстар жаңа өнімдер мен сервистерді цифрлық форматта тезірек шығаруға, олардың сапасын арттыруға, сондай-ақ Time-to-Market-ке қойылатын жаңа талаптарға сәйкес клиенттердің қажеттіліктеріне белсенді жауап беруге мүмкіндік береді.

Өткен жылдың қорытындысы бойынша Siebel CRM, Oracle ASAP, BMC remedy және Amdocs секілді монолитті жүйелердің негізгі бөлігі, қызметкерлерді басқару жүйесі, telecom.kz және ismet.kz корпоративтік порталдары қазірдің өзінде микросервистерге ауыстырылды.